Ο ρόδακας ή ρόδαξ ή ρόδον ή τριαντάφυλλο είναι ένα στρογγυλό, διακοσμητικό μοτίβο σε σχήμα ρόδου, που χρησιμοποιήθηκε ευρέως στα αρχαία μυκηναϊκά κοσμήματα αλλά και σε γλυπτά, καθώς και στην αρχιτεκτονική και την κεραμική, σε ολόκληρη την αρχαία Ελλάδα, τη Μεσοποταμία, την Αίγυπτο και σε άλλους αρχαίους πολιτισμούς.

Αυτά τα άνθινα σχέδια βρέθηκαν επίσης σε τάφους αλλά και ως διακοσμητικά σχέδια πάνω σε αρχαία μουσικά όργανα.

Ο ρόδακας προέρχεται από το φυσικό σχήμα του ρόδου ή της ροζέτας, περιβάλλεται συχνά από έναν κύκλο και είναι χαραγμένος σε πέτρα, μάρμαρο ή χρυσό για να δημιουργήσει διακοσμητικά στοιχεία ή να χρησιμοποιηθεί στο σημείο τομής δύο υλικών.

Οι Μυκηναϊκοί ρόδακες είχαν συνήθως έξι, οκτώ ή δώδεκα φύλλα. Ήταν φτιαγμένοι από χρυσό και διακοσμούσαν τα ρούχα των ανδρών και των γυναικών. Επίσης χαράζονταν σε ζώνες ή δημιουργούσαν επαναλαμβανόμενα μοτίβα σε περιδέραια, ή ενιαίες διακοσμήσεις σε σκουλαρίκια και δαχτυλίδια. Μία από τις πρώτες εμφανίσεις του ρόδακα στην αρχαία τέχνη προέρχεται από τη μινωική Κρήτη.

Το σχήμα του ρόδακα έχει βρεθεί αποτυπωμένο πάνω στο δίσκο της Φαιστού, που βρέθηκε στον αρχαιολογικό χώρο της Φαιστού στη νότια Κρήτη. Το σχήμα και ο αριθμός των φύλλων, καθώς επίσης και ο συμβολισμός του ρόδακα είναι συνδεδεμένα με τις πεποιθήσεις της αρχαίας ελληνικής θρησκείας. Ο αρχαιοελληνικός ρόδακας ήταν αρχικά στολίδι στα διαδήματα των βασιλισσών των Μυκηναίων.

Στην κλασσική περίοδο, οι ρόδακες κοσμούσαν τις οροφές των ιερών της Αφροδίτης, των Ασκληπιείων, τον θόλο της Επιδαύρου, πολλές τοιχογραφίες στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης και τα κιονόκρανα του ναού της Δήμητρας στην Ελευσίνα. Ο ρόδακας στους αρχαίους πολιτισμούς ήταν ηλιακό σύμβολο, ενώ παράλληλα υπήρξε και βασιλικό σύμβολο της Μακεδονικής Δυναστείας.

Ο ρόδακας απεικονίζεται στο κέντρο του "Ήλιου της Βεργίνας" και συχνά κοσμεί χρυσά στεφάνια Μακεδόνων Βασιλέων. Κατά τη διάρκεια της Μακεδονικής Δυναστείας, τα φύλλα του ρόδακα ήταν δεκαέξι. Ο αριθμός των φύλλων είχε διαχρονικό συμβολισμό. Συμβόλιζαν τα τέσσερα στοιχεία της φύσης (αέρας, γη, φωτιά, νερό), τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου ή τους δώδεκα Ολύμπιους θεούς των αρχαίων Ελλήνων και την κυριαρχία των Μακεδόνων Βασιλέων.

Ήταν σύμβολα ομορφιάς, αγνότητας, λατρείας και εξουσίας. Αργότερα, ο ρόδακας συνδέθηκε με τη χριστιανική πίστη και συγκεκριμένα, με τη λατρεία της Παναγίας. Το τριαντάφυλλο ή η ροζέτα είναι συχνά βαμμένα σε εικόνες της Μητέρας του Ιησού.

Όπως και στον αρχαίο ελληνικό ρόδακα, το σχήμα της μοιάζει με ένα μικρό τριαντάφυλλο, με ανοιγμένα και μυτερά φύλλα, που περιβάλλεται από έναν κύκλο. Τα φύλλα του είναι είτε τέσσερα σε σχήμα σταυρού, ή επτά και περισσότερα, οπού τέσσερα από τα φύλλα σχηματίζουν σταυρό. Στις εικόνες της Παναγίας, το τριαντάφυλλο συμβολίζει την αγνότητα της πίστης ή τη σταύρωση του Χριστού. Ρόδακες φυλάσσονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου και στο Αρχαιολογικό Μουσείο στην Θεσσαλονίκη.